İnsülin, moleküler ağırlığı 5,8 kilodalton olan, polipeptit yapılı ve vücuttaki karbonhidrat metabolizmasının düzenlenmesinde glukagon ile etkin rol oynayan bir hormondur. Kan şekerini düşürücü etkisi vardır. Pankreasın hormonal salgı birimleri olan Langerhans adacıklarından salgılanan insülinin adı, Latince'de "ada" anlamına gelen "insula" sözcüğünden türemiştir.

İnsülin, karbonhidrat metabolizmasının birincil dengeleyicisi olmanın yanında, yağ ve protein metabolizmaları üzerinde de önemli etkilere sahiptir. Kandaki insülin seviyesindeki değişiklikler, tüm vücutta yaygın etkiler oluşturur. Bu hormonun eksikliği, Tip 1 diyabete; insülinin görece azlığı veya insüline karşı direnç ise Tip 2 diyabete neden olabilir. Endüstriyel olarak üretilmiş insülin, Tip 1 diyabet ve diğer ilaçların yetersiz kaldığı Tip 2 diyabet vakalarında ilaç olarak kullanılır.

İnsülinin yapısı hayvanlar arasında görece küçük farklarla çeşitlilik gösterir. İnsan insülinine en benzer yapıda olan insülin, domuz insülinidir ve aralarındaki tek fark bir aminoasit biriminin farklı olmasıdır. İnsülinin karbonhidrat metabolizması üzerindeki düzenleyici işlevinin etkinliği insandan insana değişkenlik gösterebilir.

1869 yılında Berlin'de bir tıp öğrencisi olan Paul Langerhans, mikroskopla pankreasın yapısını incelerken, pankreasın dış salgı (ekzokrin) dokusunun içinde yayılmış ve daha önce belirlenememiş hücre kümeleri keşfetmiştir. Eduard Laguesse, bu hücrelerin sindirimde rolü olan bir salgı üretiyor olabileceği fikrini öne sürmüştür. 1889'da Polonya asıllı Alman tıp doktoru Oscar Minkowski ve Joseph von Mehring, sağlıklı bir köpeğin pankreasını çıkararak pankreasın sindirim üzerindeki rolünü araştırmıştır. Bu deney sonrasında köpeğin idrarında şeker bulunmuş ve pankreas ile diyabet arasındaki ilişki ilk kez ortaya konmuştur.

1901 yılında Eugene Opie, Langerhans adacıkları ile diyabet arasındaki ilişkiyi açıkça ortaya koyarak, "Diyabetin nedeni, Langerhans adacıklarındaki harabiyettir ve yalnızca bu adacıkların kısmen ya da tamamen harap olmasıyla gelişir" ifadesini kullanmıştır.

Sonraki 20 yıl boyunca, adacıkların salgılarını toplayıp ilaç olarak kullanmak için birçok çalışma gerçekleştirilmiştir. 1906 yılında George Ludwig Zuelzer, köpeklerin pankreas özütüyle iyileştirilmesinde kısmen başarı sağlamıştır. 1911-1912 yılları arasında, Şikago Üniversitesi'nden E. L. Scott, sulandırılmış pankreas özütlerini kullanmış ve glikozüride hafif bir azalma gözlemlemiştir. 1919'da ise Rockefeller Üniversitesi'nden Israel Kleiner benzer etkileri göstermiştir, ancak I. Dünya Savaşı nedeniyle çalışmaları kesintiye uğramıştır. Romen Tıp Okulu'nda fizyoloji profesörü olan Nicolae Paulescu, 1921'de benzer bir çalışmayı yayımlamış ve bu çalışmanın patenti Romanya'da alınmıştır. Bu nedenle, Romenler insülini keşfeden kişinin Nicolae Paulescu olduğunu savunmaktadır.

İnsülin, vücuttaki karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmalarının düzenlenmesinde kritik bir role sahiptir. İnsülinin eksikliği veya işlev bozukluğu diyabet gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Tarihsel olarak insülinin keşfi ve kullanımına yönelik birçok önemli çalışma yapılmış ve bu çalışmalar modern tıpta insülin tedavisinin temelini oluşturmuştur. İnsülin araştırmaları ve tedavi yöntemleri, diyabet yönetiminde önemli bir yere sahiptir ve bu alanda yapılan yenilikler, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde artırmaktadır.