İnsülin nedir ve kan tahlilinde nasıl ölçülür?

İnsülin, pankreasın beta hücreleri tarafından üretilen ve salgılanan bir hormondur. Temel işlevi, kandaki şeker (glikoz) seviyelerini düzenlemektir. Yemek yedikten sonra kan şekeri yükseldiğinde, insülin salgılanarak hücrelere glikozun girmesini sağlar ve bu glikoz enerji üretimi veya depolanması için kullanılır. İnsülin aynı zamanda karaciğer ve kaslarda glikojen olarak glikoz depolanmasını teşvik eder. İnsülin üretimindeki veya işlevindeki bozukluklar, diyabet (şeker hastalığı) gibi metabolik rahatsızlıklara yol açabilir. İki ana diyabet türü şunlardır:

• Tip 1 Diyabet: Pankreas yeterli insülin üretemez, genellikle otoimmün bir durumdur ve dışarıdan insülin takviyesi gerektirir.
• Tip 2 Diyabet: Vücut insüline karşı direnç geliştirir veya yetersiz insülin üretir; yaşam tarzı değişiklikleri ve ilaçlarla yönetilebilir.

İnsülin seviyeleri, kan tahlilleri aracılığıyla ölçülür ve bu testler genellikle açlık durumunda veya belirli uyarıcılara yanıt olarak yapılır. İşte insülin ölçümü için yaygın kullanılan yöntemler:

• Açlık İnsülin Testi: Hastanın 8-12 saat aç kalmasının ardından alınan kan örneğinde insülin seviyeleri ölçülür. Bu test, temel insülin üretimini değerlendirmek ve insülin direnci gibi durumları tespit etmek için kullanılır. Normal açlık insülin seviyeleri genellikle 2-25 µIU/mL arasındadır, ancak laboratuvara göre değişiklik gösterebilir.
• Oral Glikoz Tolerans Testi (OGTT) ile İnsülin Ölçümü: Hastaya belirli miktarda şekerli bir içecek verilir ve ardından belirli aralıklarla (örneğin, 30, 60, 120 dakika sonra) kan örnekleri alınarak hem glikoz hem de insülin seviyeleri ölçülür. Bu test, vücudun şekere nasıl yanıt verdiğini ve insülin salınımının etkinliğini değerlendirmeye yardımcı olur.
• C-Peptit Testi: İnsülin üretimini dolaylı olarak ölçmek için kullanılır, çünkü C-peptit, insülin sentezi sırasında salınan bir proteindir. Bu test, özellikle Tip 1 ve Tip 2 diyabet ayrımında veya insülinoma (insülin üreten tümör) teşhisinde faydalıdır.
• İnsülin Direnci Hesaplamaları: HOMA-IR (Homeostaz Model Değerlendirmesi - İnsülin Direnci) gibi formüller kullanılarak, açlık glikoz ve insülin seviyeleri baz alınarak insülin direnci tahmin edilebilir. Bu, metabolik sendrom veya prediyabet riskini değerlendirmek için yaygın bir yöntemdir.

İnsülin testleri, diyabet tanısı, insülin direnci değerlendirmesi, hipoglisemi (düşük kan şekeri) nedenlerinin araştırılması veya pankreas işlevlerinin izlenmesi gibi durumlarda önemlidir. Test sonuçları, bir sağlık uzmanı tarafından hastanın genel sağlık durumu ve semptomlarıyla birlikte yorumlanmalıdır. Test öncesi hastanın aç kalması veya belirli ilaçları geçici olarak bırakması gerekebilir, bu nedenle doktor talimatlarına uyulması önemlidir.